Vanuit mijn persoonlijke missie om overheden te moderniseren en slagvaardig te laten organiseren rondom maatschappelijke opgaven, uitdagingen, pleit ik voor een kwaliteitsimpuls bij het aanpakken van lastige maatschappelijke vraagstukken.

In deze blog ga ik van twee zaken uit. overheden, gemeenten krijgen te maken met meer taaie sociale vraagstukken en opgavegericht werken is een taaie uitdaging.

Onze samenleving: taaitaai!

Taaie vraagstukken kenmerken zich vooral door het groot aantal betrokken stakeholders. Direct en indirect betrokkenen met ieder hun eigen belang.

Taaie vraagstukken zijn open, complex, ‘genetwerkt’ en dynamisch.

In de huidige complexe netwerksamenleving is het belangrijk dat de verschillende belanghebbenden met hun eigen perceptie van de werkelijkheid serieus worden genomen. De belanghebbenden hebben verschillende prioriteiten, waarden en verantwoordelijkheden en oplossingsrichtingen.

Mensen en organisaties verenigen zich steeds meer in allerlei horizontale en vaak ook tijdelijke netwerken terwijl bijna alle maatschappelijke systemen nog steeds gebaseerd zijn op hiërarchie en verticaliteit.

Een taaie uitdaging: opgavegericht (horizontaal) werken in een verticaal georiënteerde omgeving

Overheden hebben flexibel, slagvaardig  en slim organiseren hoog op de agenda staan. Dit gebeurt veel al op regionaal niveau. Veel overheden staan startklaar om meer als  een opgave gestuurde organisatie te opereren: kleiner, flexibeler en daadkrachtiger en gefocust op ‘opgaven’. Opgaven gestuurd werken vraagt een kanteling van de organisatie en andere organisaties, van verticaal naar horizontaal.

Zoal ik net al aangaf zijn veel maatschappelijke systemen nog steeds gebaseerd op hiërarchie en verticaliteit, gericht op voorspelbaarheid en maakbaarheid. In zo’n systeem zijn instituties, maatschappelijke netwerken en overlegstructuren nauw op elkaar ingespeeld, moeilijk om deze patronen te doorbreken. Daarnaast zijn deze systemen vaak gebaseerd op problemen van vroeger en werken systemen verslavend, waardoor systeemoptimalisaties centraler staan dan de gerichtheid of het systeem nog wel past bij de hedendaagse problematiek. We moeten opnieuw kijken naar systemen of ze  nieuwe netwerkvormen (horizontaal organiseren)  maximaal kunnen faciliteren! In essentie gaat het om verdere professionalisering van  samenwerkingsverbanden/ co-creatietrajecten met andere overheden, met marktpartners, met kennisinstellingen en met de omgeving.

De toekomst zal het leren of opgave gericht werken het antwoord is op verkokering, gebrek aan samenhang en resultaatgerichtheid op de bedoeling tussen professionals, organisaties en omgeving.

Ten slotte

We vergeten weleens bij oude manieren van organiseren waaróm we het zo doen. Is de bedoeling nog wel helder: het oplossen van maatschappelijke problemen. Hierbij staan oude ‘systemen’ soms het nieuwe doen en denken in de weg.

Horizontaal opgave gericht werken vraagt om allerlei nieuwe verbanden aan te gaan over bestaande scheidslijnen heen, op weg naar publieke waarde. Dus niet de eigen doelstellingen centraal stellen, maar de gemeenschappelijke ambities tot uitgangspunt maken.Daar is lef, flexibiliteit, geloof en daadkracht  voor nodig. Vallen en opstaan, tegen de stroom in, muren doorbreken. Het leidt tot onzekerheid, frustratie soms, bezinning, creativiteit, experimenten, nieuwe ideeën en samenwerkingsvormen (co-creatie).

Een belangrijke kwaliteitsimpuls is nodig voor het leiderschap in co-creatie, in horizontaal organiseren. Prof. dr. ir. Gerda van Dijk van de universiteit van Tilburg ( lees/lijk: https://pure.uvt.nl/portal/files/16464701/212214_ext.pdf ) spreekt terecht van een nieuwe sturingsfilosofie. “ Co-creatie als reactie op complexe vraagstukken vraagt volgens van Dijk om een nieuw soort leiderschap. Het herkennen van condities die nodig zijn voor het realiseren van een oplossing en het creëren van deze condities staat centraal. Dan kan de oplossing zich aandienen. Het gaat hierbij om het organiseren van processen waarbij mensen van verschillende disciplines aan tafel komen, vanuit een onderzoekende houding vragen gesteld worden, gezocht wordt naar patronen, een dialoog gefaciliteerd wordt en vooral ook ruimte gegeven wordt aan diversiteit en afwijkende geluiden.”

In de volgende blog sta ik bij het leiderschap co-creatie kompas, waarbij je zichtbaar hebt op welke thema’s je als leider impulsen kunt geven aan het co-creatieproces/ opgavegericht werken en/of horizontaal organiseren. Ook sta ik in de volgende blog stil bij de gewenste condities bij horizontaal organiseren.